Paluch koślawy (hallux valgus) – zwany potocznie „halluksem” jest to bolesna deformacja przodostopia na wysokości pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego, charakteryzuje się koślawym ustawieniem paliczków, oraz szpotawym ustawieniem pierwszej kości śródstopia, występuje częściej u kobiet. Wbrew powszechnym opiniom terapia paluchów koślawych nie stanowi jedynie problemu kosmetycznego. Będąc pierwszymi z łańcucha stawów umożliwiających poruszanie się, stawy stopy wpływają na funkcjonowanie pozostałych. Ich niewłaściwa praca z biegiem czasu skutkuje dysfunkcją stawów położonych powyżej.
Czynniki, sprzyjające chorobie
- płaskostopie poprzeczne,
- przykurcz ścięgna Achillesa,
- zaburzenia neurologiczne,
- wzmożona ruchomość stawu klinowato-śródstopnego I,
- choroby układowe (np. reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca),
- uwarunkowania genetyczne.
Objawy
- Deformacyjne ustawienie palucha i poszerzenie konturu stopy:
- koślawe odchylenie palucha (paluch zbliża się w stronę pozostałych palców),
- szpotawość I kości śródstopia, czyli przyśrodkowe przemieszczenie głowy I kości śródstopia (stopa staje się szersza, a głowa I kości śródstopia uwypukla się po przyśrodkowej stronie stopy),
- występowanie w okolicy przyśrodkowej głowy I kości śródstopia tzw. buniona, czyli, „bolesnego zapalnego guza” spowodowanego nawracającymi stanami zapalnymi kaletki maziowej przy ciągłym podrażnianiu wywołanym np. uciskiem obuwia o wąskim nosku.
- Ograniczenie zakresu ruchu u podstawy palucha, połączone z dolegliwościami bólowymi.
- Deformacje palców II-V:
- palce młotkowate- objawiają się nadmiernym wyprostem w stawie śródstopno-paliczkowym oraz przykurczem w stawach międzypaliczkowych,
- palce szponiaste stopy- objawiają się nadmiernym przeprostem w stawie śródstopno-paliczkowym oraz zgięciem w stawach międzypaliczkowych,
- Utrudnione poruszanie się – w skrajnych postaciach może dojść do krzyżowania palucha z palcem II, co praktycznie uniemożliwia chodzenie w normalnym, krytym obuwiu.
- Uczucie pieczenia pod głowami kości śródstopia (okolica podeszwowa przodostopia).
Diagnostyka
- badanie podoskopowe – wzrokowa analiza ustawienia palców stopy,
- analiza zdjęcia RTG (kąt międzyśródstopny, kąt koślawości palucha),
- komputerowa diagnostyka stóp (badanie podobaroskopowe),
- badanie plantokonturograficzne.
Profilaktyka i leczenie
- modyfikacja obuwia na takie z niskim obcasem oraz miękką podeszwą i szerokim noskiem,
- separatory i kliny żelowe, osłonki na wystające elementy kostne,
- wkładki na płaskostopie poprzeczne z pelotą metatarsalną,
- aparaty powodujące odwodzenie palca,
- zabiegi fizykoterapeutyczne, zmniejszające stan zapalny (np. jonoforeza, krioterapia miejscowa, ultradźwięki, biostymulacja laserowa),
- ogólne i miejscowe stosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych
(np. ibuprofen, ketoprofen), - kinezyterapia,
- terapia manualna,
- kinesiotaping,
- leczenie operacyjne – rodzaj zabiegu operacyjnego dobiera się na podstawie nasilenia deformacji, rodzaju i umiejscowienia dolegliwości bólowych, wieku, płci i oczekiwań pacjenta oraz jego ogólnego stanu fizycznego.
