Kinezyterapia ze względu na działanie może być podzielona na: ogólną (angażuje cały organizm wzmacniając go i poprawiając jego wydolność) i miejscową (skupia się na konkretnej, dysfunkcyjnej okolicy ciała).
Kinezyterapia ogólna:
Ćwiczenia ogólnousprawniające indywidualne
Są to ćwiczenia najbardziej rozpowszechnione w profilaktyce i leczeniu różnych schorzeń np. zwyrodnień kręgosłupa czy chorób narządu ruchu. Ćwiczenia działają na różne partie ciała zwiększając ich siłę mięśniową, ruchomość, wpływają na gibkość oraz przyczyniają się do przyjmowania prawidłowej postawy ciała. Ćwiczenia wpływają pozytywnie na cały organizm człowieka, od wzmocnienia masy mięśniowej czy polepszenia koordynacji ruchowej aż do poprawy wydolności krążeniowo – oddechowej i zwiększenia przemiany materii.
Zestaw ćwiczeń zawsze jest dobierany do pacjenta indywidualnie, poprzedzony przeprowadzonym wcześniej wywiadem i dostosowany do możliwości pacjenta.
Ćwiczenia rozluźniające
Ćwiczenia o charakterze rozluźniającym mają za zadanie zmniejszyć napięcie mięśni na skutek wykonywania określonych ruchów i odpowiedniego ułożenia ciała. Najważniejszym zadaniem terapeuty jest nauczenie pacjenta rozluźnienia poszczególnych odcinków ciała. Zmniejszeniu napięcia mięśni dodatkowo sprzyja zastosowanie ciepła oraz delikatnego masażu.
Kinezyterapia miejscowa:
Ćwiczenia bierne
Ćwiczenia bierne są wykonywane przez terapeutę bez czynnego udziału pacjenta. Zadaniem pacjenta jest jak największe rozluźnienie mięśni i nie utrudnianie wykonywania ruchu.
Ćwiczenia czynno – bierne
W czasie tych ćwiczeń terapeuta (bez pomocy pacjenta) wykonuje ruch, a zadaniem pacjenta jest czynne rozluźnianie mięśni.
Ćwiczenia wspomagane i samowspomagane
W czasie ćwiczeń wspomaganych terapeuta wykonuje ruch kończyną chorego odpowiednio ją odciążając, natomiast zadaniem pacjenta jest współdziałanie w wykonywaniu tego ruchu. Ćwiczenia wspomagane stosuje się kiedy pacjent nie byłby wstanie samodzielnie wykonać prawidłowego wzorca ruchu. Ćwiczenia samowspomagane polegają na tym, że pacjent wspomaga zdrową kończyną pracę osłabionych grup mięśni drugiej kończyny. Przykładem może być ćwiczenie lewej ręki przy pomocy prawej ręki lub kiedy kończyna górna wspomaga pracę kończyny dolnej.
Ćwiczenia czynne w odciążeniu i ćwiczenia czynne w odciążeniu z dawkowanym oporem
Cechą charakterystyczną tych ćwiczeń jest fakt, że pacjent sam wykonuje ruch przy odciążeniu ćwiczonego odcinka ciała. W czasie ćwiczeń można zarówno zwiększyć masę mięśniową, jaki i zwiększyć zakres ruchomości danego stawu. Odciążenie uzyskuje się poprzez podwieszenie kończyny na specjalnej podwieszce. Ćwiczenia te nazywane są potocznie ćwiczeniami w UGULu. Jednym z rodzajów ćwiczeń w UGULu jest zastosowanie dodatkowego oporu, przymocowanego do odcinka ćwiczonego (tzw. ćwiczenia czynne w odciążeniu z dawkowanym oporem). Wielkość oporu dobiera się indywidualnie do możliwości pacjenta.
Ćwiczenia czynne wolne i czynne z oporem
Ćwiczenia czynne stanowią największą grupę ćwiczeń wykonywanych bezpośrednio przez pacjenta. Pod czujnym okiem fizjoterapeuty chory wykonuje ćwiczenia wszystkich grup mięśniowych, zarówno okolicy kręgosłupa jak i kończyn. Terapeuta indywidualnie dobiera zestaw ćwiczeń odpowiedni do danego pacjenta i jego aktualnych potrzeb. Ćwiczenia mogą być wykonywane we wszystkich pozycjach: w leżeniu na brzuchu, na plecach, na boku, w klęku, jak i również w staniu i siedzeniu. Ćwiczenia zwiększają siłę mięśniową, wytrzymałość, zwiększają zakres ruchów w stawach oraz poprawiają koordynację ruchową.
Ćwiczenia izometryczne
Cechą ćwiczeń izometrycznych (izo – stały; metrum – miara) jest czynne napinanie mięśnia bez zmiany jego długości, tym samym nie powodując ruchu w stawie. Ćwiczenia te zapobiegają narastaniu zaników mięśniowych będących efektem bezruchu oraz umożliwiają utrzymanie aktywności mięśni, które objęte są unieruchomieniem. Przykładem ćwiczenia izometrycznego jest napinanie mięśnia czworogłowego uda poprzez nieznaczne oderwanie pięty od podłoża. Ćwiczenia mogą być wykonywane w czasie noszenia opatrunku gipsowego.
Ćwiczenia oddechowe
W czasie całego toku ćwiczeń leczniczych fizjoterapeuta przeplata różne rodzaje ćwiczeń, właśnie ćwiczeniami oddechowymi. Zadaniem tych ćwiczeń jest przede wszystkim zwiększenie wydolności i sprawności, ale również nauczenie prawidłowej czynności oddychania i kształtowanie klatki piersiowej. Najczęstszym błędem w czasie ogólnych ćwiczeń jest wstrzymywanie oddechu, które może przyczynić się do zmniejszenia wydolności płuc. Nauczenie prawidłowego oddychania ma na celu zniwelować złe nawyki, takie jak np. wciąganie brzuch podczas głębokiego wdechu.
Ćwiczenia sprawności manualnej
Ćwiczenia manualne wykonywane są w obrębie dłoni, poprawiając ich sprawność, siłę mięśniową oraz w celu zapobiegania przykurczom. Ćwiczenia stosuje się m.in. po przebytych operacjach w obrębie dłoni (zesp. cieśni nadgarstka), po urazach oraz w przypadku chorób (np. RZS). Do ćwiczeń wykorzystywane są piłeczki, wałeczki, a najbardziej popularnym przyrządem jest specjalny stół do ćwiczeń manualnych.
Ćwiczenia rozciągające
Ćwiczenia rozciągające stosuje się w przypadku przykurczu tkanek miękkich i mięśni. Przykurczony mięsień znacznie ogranicza zakres ruchu w danym stawie, co przekłada się na patologiczne funkcjonowanie całego stawu i może przyczynić się np. do patologii chodu. Najczęściej przykurczonymi grupami mięśniowymi są mięśnie kulszowo – goleniowe, które negatywnie wpływają na funkcjonowanie stawu biodrowego. Jednym z rodzajów ćwiczeń rozciągających jest poizometryczna relaksacja mięśni, która ma na celu przywracanie normalnego zakresu ruchomości, poprzez wykonywanie naprzemiennych skurczów i rozkurczów ćwiczonego mięśnia.
